Ayakkabı nedir? “Altı kösele, lastik gibi dayanıklı maddelerden yapılan, özellikle sokakta, her türlü dış etkiden ayağı korumak için giyilen, ayak tabanımızın zemin ile arasındaki ayak giyeceği”

“Lastik nedir?” diye devam edelim! Lastik aslında bir kauçuk hava yastığıdır. Lastik; belli bir süre, belirlenmiş olan sıcaklıkta ve basınç altında pişirilmiş olan kauçuktan yapılmış hava yastığıdır. İçinde taşımakta olduğu hava ile yere zemine sürtünen. Motorlu veya motorsuz olan kara yoluyla nakil yapmakta olan otomobillerimizin araçlarımızın ilk hareketlerini başlatmaktadır. İlk hareketin yanı sıra aracın hızlanmasına ve durmasına vesile olmaktadır. Keza araçlarımızın zemin ile temasını sağlayan argümandır. Ayrıca şu gereksiz bilgiyi vermeden geçmeyeyim.

Tekerlek Sümerler tarafından icat edilmiş, günümüze dek 5000 yıldan fazla süre geçmiştir. Günümüzde kullanılmakta olan ”lastik tekerleğin” ham maddesi kauçuktur. Kauçuk maddesi 19. yy sonlarından itibaren kullanılmaya başlanmıştır. Kauçuğun kullanım alanları ve geliştirilmesi süreçleri 20. Yy da en üst seviyelere ulaşmıştır. Ayrıca devamlı olarak gelişmeye de devam etmektedir.

Lastikten sürücülerin çok fazla beklentisi vardır, bir sürücü lastikten ne bekler.  Öncelikle yakıt tasarrufu sağlamasını, sessiz bir vaziyette sürüş imkanı, tamir edilebilme ve kaplanabilme özelliklerinin olması, yüksek sürate dayanabilmesinin yanında kullanan kişiye ve yolculara konfor sağlaması beklenmektedir. Bununla birlikte lastiğin uzun ömürlü ve emniyetli olması da beklentiler arasında yer almaktadır. Aracımıza alınmış olan lastiğin hızlı ve sürekli gelişmekte olan teknolojilere uyum sağlamasını da beklemekteyiz.

Lastiğin aslına bakarsanız fonksiyonlarını şöyle sıralaya biliriz, lastik esneme kabiliyeti, lastik yük taşıma kapasitesi, lastik direksiyon hakimiyeti, lastik güç aktarımı ve lastiğin yola tutunma kabiliyeti.

Lastiğin Hız Kavramı Ve Yük Tanımı;

Satın aldığımız her lastiğin sürat ve yük limitleri lastiklerin üzerinde ya da ürün etiketinde yer alır. Lastik üzerinde belirtilmiş olan hız limiti aşılırsa, lastik ömrü hızla azalmaya başlar. Şayet bir lastiğe taşıyabileceğinden daha fazla yük bindirilirse patlama riski çok artar. Hız ve yükün lastik üzerindeki etkisi çok önemlidir. Keza lastik erken deforme olur.

Sizlere lastik alırken yardımcı olsun diye bir görsel ile bunu pekiştirelim.

Lastik Alırken Nelere Dikkat Etmeliyiz?

Araçta kullanılmakta olan lastiklerin üzerinde yazan değerler; hız/yük endeksi ve ebat bilgileri araç üreticileri tarafınca maksimum seviyede konfor ve emniyetli sürüş sağlamak amaçlı, aracın teknik özellikleriyle bağlantılı olarak zaten seçilmiştir. Bu sebeple lastik değişimi yapılırken belirtilmiş olan kriterlerden özellikle fiyatlama düşük olsun diye daha alt seviye bir lastik satın almak doğru değildir. Buna karşın lastiğin hız/yük endeksini yükseltmekte belli oranda teknik açıdan bir sakınca görülmemektedir.

Ancak tavsiyem lastik değişimi esnasında takılacak olan lastik ile eski lastiğin; aynı ebatta, aynı desende, aynı hız/yük endeksinde ve aynı yapıda olmasında her zaman fayda vardır.

Sokakta, sanayide neler olur; Abicim çelik jant takalım halbuki çelik jant diye bir şey yoktur, çelik jant denen jant, alüminyum efsafına sahiptir. Bu arada jantlar alüminyum ya da demirden yapılmaktadır. Sac jant diye tabir edilen ise demirden yapılır. Bu gün ki lastik satıcılarının bazıları yada internette gördüğünüz çok ucuz lastikleri sizlere satmaya çalışırlar, hatta bunlar marka bile değildir. Bu tip lastiklerin bir süre sonra devamı yoktur.

Dört adet bu tip lastiklerden aldınız ve bir süre sonra lastiğinizin birini yardınız ve lastikçinizi arayıp aynı desende aynı marka tip lastikten istediniz yok. Cevap elimizde kalmadı, o lastik artık gelmiyor, fabrikası batmış ve kalitesini düşürmüş gibi bahaneler ile karşı karşıya kalırsınız.

Ayrıca marka lastikleri de ucuza satın almaya çalışmayın, internet üzerinden alacağınız lastik doğru depolanmamış, dairesel yapısı bozuk ve üretim tarihi bakımından eski üretim tarihli olarak karşınıza çıkabilir. Bir lastikçiyi aradınız ve size internet fiyatına yakın fiyat verdi bilin ki bir bit yeniği söz konusudur. Ne mi olabilir? Fabrikalar tarafından orta doğu ülkeleri için üretilmiş, ancak lastik bir şekilde pazara spot olarak girmiş olabilir. Unutmayın araçlarımız gibi lastikte üretilirken coğrafi ve iklim koşulluları hesaplanarak üretilmektedir.

Lastiğin ömrü, doğru depolama ve saklama yapılması halinde üretim tarihinden itibaren 5 yıldır. Araç üzerindeki lastik ise 3 yıl ya da 40.000 kilometre ile 50.000 kilometre arasındandır. Ancak lastik kötü yol şartlarında, ağır yük altında ve ağresif sürüşe maruz kalıyorsa kısa zamanda ömrünü yitirir.

Aracımızın Üzerindeki Lastiğin Ömrü Nasıl Uzar?

Araç üzerindeki lastiğin kullanım süresince sunacak olduğu performans, bir lastiğin en temel unsurudur. Kullanılmakta olan aracın nasıl ki periyodik bakımı ve temizliğine özen gösteriliyorsa aynı ölçüde aracın lastiklerine de özen gösterilmelidir. Lastiğin uzun ömürlü olabilmesi ve araçta seyir etmekte olan kişilerin güvenliği açısından da lastiklerin düzenli olarak kontrolü şarttır. Bunları temel birkaç başlık ile her sürücünün kadın/erkek ayırmadan gözetiminde tutabileceği başlıklar ile sizlere anlatayım.

Lastik basıncı; araçta seyir etmekte olan kişilerin güvenliği ve lastiğin uzun ömürlü olabilmesi açısından önemli faktörlerden birisidir. Lastiğin hava basıncının doğru bir şekilde ayarlanması gerekmektedir. İklimsel koşullar kaynaklı olarak lastik basıncı düşebilir ya da lastiğe yabancı bir cismin batması ile zamanla lastik içindeki hava azalır. Belirtilen bu sebepler ve daha birçok çevresel kaynaklı durumlar sonucunda, lastiğin hava basıncı düşebilir. Bu yüzden lastik basınçlarının düzenli olarak kontrol edilmesi gerekmektedir. Lastik basınçlarının sağlıklı olması için lastiklerimiz soğukken şişirme ve basınç kontrollü yapılması daha sağlıklıdır. Lastiklerin basıncı, araç üreticisinin tavsiyesine uygun olarak ayarlanmalıdır.

Balans Ayarı; araç üzerindeki lastiğin ve dolayısıyla da aracın sağlıklı olarak dengelenmediği durumlarda seyir halindeyken araçta birtakım düzensiz titreşimler oluşabilir. Oluşmakta olan bu titreşimler; direksiyon, manevra kabiliyeti ve sürücünün sürüş konforunu bozacak yönde etki etmektedir. Bu gibi durumlarla karşılaşmamak için lastiklerinizin balans ayarlarını yaptırın, keza lastiklerinizi jantlarından ayırtıp jant doğrultma işlemi yaptırmaktan kaçınmayın. Malum büyük şehirlerde gireceğimiz kasis ve çukurları itina ile seçmekteyiz. Araç park ederken zaman zaman kaldırım üzerine çıkmaktayız ve böyle jantlarımız farkında olmadan eğrilmekte. Balans işlemlerinizi mutlaka kendini yenilemiş ekipmanı ve uzman kadrosu bilinçli lastikçilerde yaptırın.

Rot Ayarı; araçlarımızın alt takımına bağlı olarak, lastiğin dönen aksamında oluşmuş olan geometrik bozukluklar, lastikte hızla ve düzensiz olarak aşınmalara sebebiyet vermektedir. Böylelikle aracın yol tutuşu ve manevra kabiliyeti azalır. Hata düz temiz ve trafiği tehlikeye atmadan aracınızın direksiyonunu düz bırakın, sonrasında aracınız başka bir yöne doğru sapma yapıyor mu kontrol edin. Sonuç olarak sürüş emniyetsiz hale gelir. Düzenli olarak balans ayarının yapıldığı gibi rot ayarının da yapılması gerekir. Ancak az evvel belirtiğim gibi rot ayarını yaptıracağınız lastikçinin elinde sizin aracınızın dataları olmalı ekipmanı yeni yada data güncellemeleri yapılmış olmalı, milimetrik hesap içeren bu iş göz kararı ile yapılmaz, bilgilerinize.

Rotasyon (Yer Değiştirme); Araç üzerindeki lastikler, araçta takılı oldukları konumlara göre farklı şekilde aşınmalara maruz kalırlar. Lastiklerin periyodik olarak yerlerinin değiştirilmesi, lastiklerin ömürlerini uzatıcı etki etmektedir. Rotasyon işlemi yaparken lastikçinize sol ön ile sol arkayı, sağ ön ile sağ arkayı rotasyon yaptırmanızı tavsiye ederim.

Sevgili okur,

LASTİK konusunu sizlere çok daha uzun ve detaylı anlatabilirim, lütfen sorularınız olur ya da değinmediğim bir bilgi varsa, makale sonundaki yorumlar kısmından yazın. Lastik çok önemli ve can alıcı bir husustur. Kendimizi düşünmüyorsak sevdiklerimizi düşünelim. Sağlığımızı, canımızı hiçe saymayalım.

Bu arada Kurban Bayramı tatili için yolara düşecek herkese keyifli sürüşler dilerim. Keyifli sürüş için, lastiklerinizi kontrol etmeden yola çıkmayın. 

Herkese İyi Bayramlar.