Hale Halime ERDOĞAN / GÜNDEME BAKIŞ - Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Başkanı Emre Uygun, Yönetim Kurulu Üyeleri Seyit Güngör Şarman, Rahmi Balsarı, Serap Ünal, İbrahim Cumhur İşbırakmaz, Mehmet Kadri Gündeş ile birlikte Ege İhracatçılar Birliği’nde Türkiye’nin önemli ihraç ürünlerinden olan sofralık zeytin ve zeytinyağının yeni sezonuyla ilgili basın açıklaması gerçekleştirdi.
“EN BÜYÜK PAZARIMIZ ALMANYA, IRAK VE ROMANYA”
Konuşmasına, TUSAŞ saldırısına ilişkin başsağlığı ve saygı duruşu ile başlayan Uygun, “2023/2024 sofralık zeytin ihracatı sezonu, 30 Eylül 2024 itibarıyla tamamlandı. Yeşil zeytin ihracatımız 17 bin ton karşılığında 47 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiş olup, en fazla ihracat yaptığımız ilk 3 ülke sırasıyla Almanya, Irak ve ABD olmuştur. Siyah zeytin ihracatımız ise 60 bin ton karşılığında 162 milyon dolara ulaşmış; bu kategorideki en büyük pazarlarımız ise Almanya, Irak ve Romanya olarak sıralanmaktadır” dedi.
“78 BİN TON İHRACAT YAPTIK”
“2023/24 sezonunda toplam sofralık zeytin ihracatımız 78 bin ton seviyesinde gerçekleşmiş ve bu ihracattan 210 milyon dolar döviz geliri elde edilmiştir” diyen Uygun, “Sofralık zeytin ihracatında, ortalama birim fiyatın yüzde 46 oranında artarak 1,84 dolardan 2,69 dolara yükseldiğini görmekteyiz.
Ekim ayı sonunda, 2023/24 sezonu zeytinyağı ihracatımız 70 bin ton seviyesinde gerçekleşmesi ve bu ihracattan 500 milyon dolar döviz geliri elde edilmesini bekliyoruz. Eylül ayı sonu itibariyle ise ortalama zeytinyağı ihraç fiyatımız ise kilogram başına 4,78 dolardan 7,22 dolara yükselmiştir. Tüm dünyada artan zeytinyağı fiyatları, ülkemizin ihracat birim fiyatlarının da yükselmesinde etkili olmuştur. Zeytinyağı ihracatımızda en fazla satış yaptığımız ilk üç ülke ise ABD, İspanya ve İtalya olarak sıralanmaktadır” ifadelerini kullandı.
“HEDEFİMİZ 1,5 MİLYAR DOLAR”
Uygun açıklamasını şöyle sürdürdü:
Bir yılı aşkın süredir ihracat kısıtlamaları ve fon kesintileri ile mücadele eden sektörümüzün toplam ihracatı, Eylül ayı sonu itibarıyla, geçtiğimiz sezona kıyasla yüzde 25 düşüş yaşamış ve 907 milyon dolardan 726 milyon dolar seviyesine gerilemiş olsa da sektör paydaşlarımızın dayanışması ve sürdürülebilir büyüme hedeflerimiz doğrultusunda, önümüzdeki 5 yıl içinde ihracatımızı 1,5 milyar dolar seviyesine çıkarmayı hedefliyoruz. 2023/24 ihracat sezonumuzun sonuna geldiğimiz bu dönemde, tüm illerde yeni rekolte çalışmaları tamamlandı. UZZK verilerine göre bu sezon ülkemizde 200 milyonun üzerinde zeytin ağacından elde edilecek toplam zeytin rekoltesinin 3 milyon 600 ton, sofralık zeytin rekoltesinin 750 bin ton, zeytinyağı rekoltesinin ise 475 bin ton olması bekleniyor.
Bilindiği üzere, İspanya dünya zeytinyağı üretiminin yaklaşık yarısını karşılıyor ve son yıllardaki kuraklık ile olumsuz hava koşullarının ardından, 2024/25 sezonunda üretimde toparlanma bekleniyor. Yunanistan’da da geçen sezona kıyasla daha iyi bir rekolte öngörülürken, İtalya’da ise kuraklık ve olumsuz hava koşulları nedeniyle düşük bir üretim tahmin ediliyor. 2024/25 sezonunda dünya genelinde zeytinyağı üretiminde bir toparlanma bekleniyor.
“YURTDIŞI FAALİYETLERİMİZE HIZ KESMEDEN DEVAM EDİYORUZ”
Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği olarak yapılan ve yapılacak olan faaliyetlerden bahsederek devam eden Uygun, şunları kaydetti:
Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği olarak sektörümüzün tek ihracatçı birliği olarak tüm Türkiye’yi temsil ediyor, ülkemizin ve sektörümüzün yurtdışı tanıtım faaliyetlerine hız kesmeden devam ediyoruz. Ticaret Bakanlığımızın Uzak Ülkeler Stratejisi kapsamında; Brezilya’ya yönelik 15-19 Mayıs 2023 tarihlerinde “APAS 2023” fuarı ile eş zamanlı düzenlediğimiz Sektörel Ticaret Heyetimiz sonrasında, Avustralya’ya yönelik 01-07 Eylül 2024 tarihleri arasında “Fine Food 2024” fuarı ile eşzamanlı olarak bir Sektörel Ticaret Heyeti daha düzenledik. 2025 yılında, 5-7 Mart tarihleri arasında ABD, Kaliforniya'da düzenlenecek olan "Natural Product Expo West 2025" fuarına milli katılımımız Ege İhracatçı Birlikleri tarafından organize edilmekte.
“TÜRK ZEYTİNYAĞININ İLGİ GÖRMESİ BİZİ MEMNUN EDİYOR”
Bu önemli fuara eş zamanlı olarak, 3-8 Mart 2025 tarihleri arasında ABD pazarına yönelik bir zeytin ve zeytinyağı sektörel ticaret heyeti düzenlemeyi planlamaktayız. ABD'nin gıda sektöründeki önemi ve Akdeniz diyetine artan ilgisi göz önüne alındığında, bu etkinliğin ihracatçılarımız ve sektörümüz açısından değerli bir fırsat olacağını düşünüyoruz. Ayrıca, ABD'de Summer Fancy Food Show ve Expo West, Japonya'da Foodex, Çin'de China International Import Expo gibi uluslararası birçok fuarda Türk zeytin ve zeytinyağını tanıtmak için aktif olarak yer alıyoruz. Ege İhracatçı Birlikleri bünyesindeki altı gıda ihracatçı birliğimizin, Amerika Birleşik Devletleri'nde Türk gıda ürünlerinin tanıtımını gerçekleştirdiği TURQUALITY Projesi'nde, Türk zeytin ve zeytinyağının büyük ilgi görmesi bizi memnun ediyor. Bu projenin katkısıyla ABD'ye yapılan ambalajlı zeytinyağı ihracatının artması bizi oldukça mutlu etmektedir. Bu ve benzeri projelerle sektörümüzün gelişimi için çalışmalarımıza devam edeceğiz.
“SÜBVANSİYON VE DESTEKLER DEVAM ETMELİ”
Uygun orta vadeli hedeflerini ise, “Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği olarak, Türkiye ile İngiltere arasında devam eden Serbest Ticaret Anlaşması görüşmeleri kapsamında, zeytinyağı ihracatında gümrük vergisinin kaldırılması yönündeki görüşlerimizi Ticaret Bakanlığımıza ilettik. Uluslararası Anlaşmalar Genel Müdürlüğümüz ile yaptığımız toplantıda İngiltere'nin de Türkiye'den zeytinyağı ithalatı için gümrük vergisinin sıfırlanmasına olumlu yaklaştığı bilgisini edindik, umut ediyoruz ki verginin sıfırlanmasıyla, İngiltere pazarında ülkemiz önemli bir Pazar payı elde edecektir.
Ayrıca, hepimizin malumu olduğu üzere, Avrupa Birliği ülkemize zeytinyağı ihracatı için yıllık yalnızca 100 ton gibi trajikomik bir kota tanımıştır. Tunus, Fas, Mısır ve Cezayir gibi üretici Kuzey Afrika ülkelerine tanınan kotanın Türkiye’ye de sağlanarak çifte standardın ortadan kaldırılması beklentimiz mevcut. Söz konusu kotanın en az 30 bin ton seviyesine yükseltilmesi yönünde Bakanlığımızla gerekli görüşmeleri gerçekleştirdik ve taleplerimizi ilettik. Bu süreçte, AB pazarındaki tüketicilerin kaliteli Türk zeytinyağına erişimini kolaylaştırarak, rekabetçi fiyatlarla daha geniş bir ürün yelpazesi sunmayı ve aynı zamanda Türk ihracatçılarının da daha avantajlı bir konuma gelmesini amaçlamaktayız.
Katma değeri yüksek, ambalajlı ihracatı artırmak Birliğimizin öncelikli hedefleri arasında yer alıyor. Özellikle AB ülkeleriyle rekabet edebilmemiz için 2022 yılında kaldırılan ihracat sübvansiyonlarının, yeni bir destek yöntemi ile devam ettirilmesi, ambalajlı zeytin ve zeytinyağı ihracatımızın artırılması için hayati önem taşımakta. Ayrıca, sağlanacak desteklerin ihracatçı firmalarımızın enerji maliyetlerini ve kredi faizlerini karşılamada kullanılabilmesi gerektiğini vurgulamak isterim. Bu destekler, özellikle KOBİ’lerimizin ayakta kalmaları ve sürdürülebilir ihracat yapabilmeleri için büyük önem taşımakta” sözleriyle anlattı.
GÜNDEŞ: “TARIM VE TİCARET BAKANLIKLARI DESTEK VERMELİ”
Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Kadir Gündeş, “Bu sene rekolte yüksek. Tarım Bakanlığının çiftçiye verdiği desteğin yüksek olması lazım. Prim olmazsa bu sene çok sıkıntı yaşanacak. İşçi maliyeti 34 bin lira, zeytin fiyatı o civarda, o yüzden Tarım Bakanlığının çiftçiye, Ticaret Bakanlığı da ihracatçıya destek sağlarsa bu rekoltenin altından kalkabiliriz” açıklamasında bulundu.
ŞARMAN: “BU KADAR ÇOK ÜRETİMİ NASIL DEĞERLENDİRECEĞİZ?”
Yönetim Kurulu Üyesi Seyit Güngör Şarman, “475 bin ton üretimiyle karşı karşıyayız. 2 sene öncesinde kadar 250 – 300 civarındaydık üretimde. İlk defa 400’ün üstünde olan üretimle Türkiye’nin gelmiş geçmiş en yüksek üretimiydi ve yeni sezon bunu da geride bıraktı. Üretim açısından son derece sevindiricidir bu. 200 milyon ağacımız var. Rekoltenin artışındaki kök sebep ağaçlar ciddi şekilde meyve vermeye başladı. Bir sene var bir sene yok olurdu ürün, son dönemlerde bu periyotta açıyı ciddi biçimde daralttık. Belli bir rakama oturdu üretim ama önceki sene ve bu sene bizim üretimde çok iyi olacağımız iddiamızı artırdı. 2000’li yılların başında dünyada ikinci üretici hedefi koyduğumuzda, üretim 600 bin ton olarak belirlenmişti. Birinci İspanya idi ama altındaki Yunanistan ve İtalya’yı geçeriz demiştik. Bugün ortaya çıkan rakamlar da bizim düşüncemizi doğruluyor. Geçen seneden elde olan üretimle bu sene için 575 bin ton gibi rakamdan bahsedebiliriz. Bu sene Suriye’de de ciddi bir üretim var, bir kısmı kendi iç tüketiminde kullanıldığında bize en az 60 bin ton oradan da zeytinyağı gelecek. Çok dikkatli götürmemiz gereken bir sezon söz konusu. Bu kadar çok üretimi nasıl değerlendiririz? Zeytinyağının en büyük tüketicisi aslında üreticinin kendisi ve ailesidir. Şu an alıcının nazlı olacağı bir dönem yaşıyoruz. İhracat alanında Şu an alıcı da yok bekliyorlar, Aralık ayında pazarın düşmesini, şekillenmesini bekliyorlar. Biz İspanya’nın altında rakamlarla anlaşma sağlıyorduk, şu an yüzde 20 altında almak istiyorlar bizden çünkü elimizde malın çok olduğunu biliyorlar. Üretici kanadında ise maliyetler çok arttı” dedi.
“ZEYTİNYAĞI FİYATLARINDA DÜŞÜŞ RAFA YANSIR”
“Üretimde rekor kırılması iç piyasada raftaki ürünü etkiler mi, zeytinyağı fiyatları düşer mi” sorusunu yanıtlayan Birlik Başkanı Uygun, “Yansımamasını beklemek yanlış olur. Dünyada da ülkemizde de fiyatlar yükselmişti. Şu an hem dünya hem de yurtiçinde, üretim arttı, otomatikman fiyat düşüşünün rafa yansıyacağını düşünüyorum” dedi.
GÜNGÖR: “RAKAMLAR YUKARI GİTMEZ”
Tariş Yönetim Kurulu Başkanı ve Birlik Yönetim Kurulu Üyesi Seyit Güngör Şarman, “Daha önceki yükselmiş fiyatları dikkate aldığımızda bu sene ürünün bol olması fiyatın da düşmesini beklenir hale getirdi ama o ürünü üreten kesimin ciddi maliyeti var. O ürünü tüketiciye ulaştıran zincirin halkalarına baktığınızda ambalaj, etiket, işçi giderinden dolayı indirimde çarpıcı bir şey beklemek zor ama raftaki rakamlar daha yukarı gider mi gitmez” ifadelerini kullandı.