Halime ERDOĞAN / GÜNDEME BAKIŞ - Şanlıurfa'nın Siverek ilçesinden kendi köpeği tarafından ısırıldıktan sonra, başlayan tedavi sürecine rağmen hayatını kaybeden genç Mimar Lütfü Seray'ın ardından, kuduz vakalarına karşı alınması gereken tedbirler ve ısırıldıktan sonra işlemesi gereken süreç merak konusu oldu.
KUDUZDAN NASIL KORUNURUZ?
İzmir Tabip Odası Yönetim Kurulu Üyesi Uzman Dr. Yüce Ayhan, kuduz hastalığından korunmak için devletin, belediyelerin ve vatandaşların alması gereken önlemleri anlatarak, özellikle sokak hayvanı tarafından saldırıya uğrayanların yapması gerekenlere ilişkin önemli bilgiler verdi.
"TÜRKİYE DSÖ HARİTASINDA KUDUZUN OLDUĞU ÜLKELERDEN"
İstanbul Bulaşıcı Hastalıklar Savaş Derneğinin uzun yıllar başkanlığını da yapan Ayhan, "Kuduz zaman zaman gündeme geliyor. Türkiye, Dünya Sağlık Örgütü haritasına baktığımızda kuduzun olduğu ülkelerden. Vaka ölümcül olunca, herkesin haberi oluyor ama ısırık ve hayvan teması vakası oldukça fazla. Hatta zaman zaman aşı sıkıntısı da gündeme geliyor. Talebi karşılayacak ölçüde aşımızın olmadığı dönemler de oldu" dedi.
"EVCİL HAYVANLAR AŞILANDIĞI TAKDİRDE RİSK OLUŞTURMAZ"
Evde yaşayan hayvanların kuduz aşısının mutlaka düzenli yapılması gerektiğini belirten Ayhan, "Evde bakılan hayvanlar, evcil ev hayvanları, veteriner kontrolünde uygun şekilde aşılanıyorlarsa, kuduz kapsamında bir risk oluşturmuyorlar. Aşılamada bir eksiklik olursa bu bir sıkıntı yaratabilir" ifadelerini kullandı.
"YARALANMA BEYNE YAKINSA RİSK ARTIYOR"
"Aşının etkisiz kaldığı bir durum olabilir mi" sorusunu yanıtlayan Dr. Ayhan, "Uygun şekilde yapılan aşılama koruyor ama soğuk zincire uyulmamış, miadı geçmiş gibi sorunlar olmadığı sürece aşılamaya güvenebiliyoruz. İnsan vakalarında aşılmaya rağmen neden ölüm olduğu noktasında, insanın ısırıldığı nokta ve yaranın derinliği çok önemli. Kafada, beyne, sinir sistemine yakın bir noktada yaralanması varsa, tabi ki risk artıyor. Hasta bazlı bunların değerlendirmesi gerekiyor. Bu vaka özelinde doğru yerde doğru aşıların yapılıp yapılmadığı; aşıların güvenli şartlarda saklanıp saklanmadığının denetlenmesi gerekiyor" diye konuştu.
"YABAN HAYATLA MESAFE KORUNMALI"
Dr. Yüce Ayhan kuduzdan korunmak için yapılması gerekenleri şöyle anlattı:
İklim değişikliği bir risk oluşturuyor. Yaban hayata insan müdahalesi bir sıkıntı oluşturuyor. Çünkü doğada da kuduz var. Yaban hayattaki hayvanların, evcil ya da çiftlik hayvanlarıyla teması risk oluşturuyor. Biz yaban hayata daldığımızda, onların yaşam alanlarını tahrip ettiğimizde riskle karşılaşıyoruz. Orman yangınları ya da tarımsal faaliyetler nedeniyle, yaban hayattaki insana ait etkinlikler, temas artıyor. Yaban hayatla aramızdaki mesafeyi korumamız gerekiyor. Bu bakışla doğaya yaklaşmamız gerekiyor. İklim değişikliği gibi etkenler yaban hayatla iç içeliği getiriyor; şehirlerde yaban domuzları geziyor, yiyecek bulamadıkları için iniyorlar. Tilkiler bizim yaşam alanlarımıza giriyor ya da biz onların yaşam alanlarına ev yapıyoruz. Yaban hayattaki hayvanların da aşılanması gerekiyor. Bunun da yöntemleri var.
"EVCİL HAYVANLAR VE SOKAK HAYVANLARI AŞILANMALI"
İnsanların evcil hayvanlarını aşılanması ve belediyelerin sokak hayvanlarını aşılaması çok önemli. Sokak hayvanlarının aşılanmasında iş belediyelere düşüyor. Sokaklarda yaşayan hayvanların mutlaka kısırlaştırılması ve aşılanması gerekiyor. Sağlık kuruluşları açısından da, aşıyı yapan, tedarik eden kurumlar açısından da; aşının soğuk zincirinin ve etkinliğinin kontrol altında tutulması gerekiyor.
"SABUNLU SUYLA YIKAYIN, ÜSTÜNÜ KAPATMAYIN"
Kişisel önlem kapsamında; kuduz şüphesi olsun olmasın bir hayvan ısırığı söz konusu olduğunda, kişinin yapacağı ilk şey; yarayı güzelce sabunla ve suyla yıkamak. Ciddi bir sağlık sorunu oluşturmayacaksa, bir sağlık kuruluşu tarafından önerilmediyse ısırık yarasının kapatılmaması önemli. Bu tür yaralara dikiş atılmıyor normalde, eğer deriden bir parça koparsa, o tıbbi değerlendirme buna gerek duyarsa, bu başka ama vatandaşın kendi yarasını bir sağlık kuruluşu önermediyse kapatmaması gerekiyor. İlk yapacağı şey; öncesinde sabunlu suyla yıkayıp, ardından sağlık kuruluşuna başvurması ve önerilen aşı programına düzgü şekilde uyması gerekiyor.
"SOKAK HAYVANLARIYLA MESAFELİ İLİŞKİ KURMALIYIZ"
Sokaktaki, tanımadığımız hayvanlarla mesafeli ilişki kurmalıyız. Evet, çok sevimliler ama mesafeli ilişkide fayda var.
"KIZAMIKTA YENİ VAKA BİLDİRİLMESİ"
Türkiye'deki kızamık gündemine ilişkin soruları da yanıtlayan Dr. Yüce Ayhan, yeni vaka artışlarının yaşanmadığını kaydederek, şunları söyledi:
Bir dönem için, kamuoyuna da yansıyan kızamık vakaları dışında şu anda bir artış yok. Zaten Bakanlık da buna önem verdi son dönemde ve aşılama önerilerinde de bulundular. Biz de aşılama önerisinde bulunuyoruz. Aile Sağlığı merkezleri alarme oldular. Şu anda ekstra vaka artışı bize bildirilmedi, yeni bir vaka veya artış bilgisi yok.
"BAKANLIK İŞBİRLİĞİNE AÇIK VE ŞEFFAF OLMALI"
Bu konuda hem sağlık hem de genel kamuoyunun duyarlılığı var. Bakanlığın bu konuda düzenli bilgi paylaşması uygun olacaktır. Kızamık vakaları ne şekilde seyrediyor; bunu kamuoyuyla da paylaşabilir ama ilgili meslek örgütleri ve uzmanlık dernekleriyle de bu bilgiyi paylaşması yerinde olacaktır. hem spekülasyonları ortadan kaldıracaktır hem de hepimizin bir arada çalışması gereken bir alan. Aşılama, sağlık konusu, yöneticinin halledeceği bir iş değil, sahadaki hekimin, hemşirenin de işin içinde olduğu bir alan. Burada Bakanlık işbirliğine açık ve şeffaf olmasında fayda var.