Hale Halime ERDOĞAN / GÜNDEME BAKIŞ - İzmir’in Gaziemir İlçesi Emrez Mahallesi’nde bulunan, “İzmir’in Çernobil’i” olarak adlandırılan, eski kurşun fabrikasının olduğu alan 17 yıldır zehir saçmaya devam ediyor.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından, alana nükleer atığı getiren firmaya ceza kesilen ancak temizlenmesi yönünde yıllardır adım atılmayan ve yöntem belirlenemeyen eski kurşun fabrikasının arazisinde iş makinalarının görülmesi başta Gaziemir sakinleri olmak üzere tüm İzmir’i heyecanlandırdı. Alanda yapılmaya başlayan çalışmayı ve süreci Gaziemir Belediye Başkanı Ünal Işık tüm detaylarıyla GÜNDEME BAKIŞ’a anlattı.
“HİÇ KİMSENİN HABERİ YOKTU”
Meclis üyeliği yaptığı yıllarda da süreci yakından takip eden, alanın temizlenmesine yönelik birçok öneri getiren ve dönemin belediye başkanlarına sunan Ünal Işık, “Temmuz ayının başına kadar bir faaliyet yoktu, Temmuz’un başında bize bir yazı geldi; 8 Temmuz’dan itibaren alanda çalışma başlayacağını bildiriliyordu. O gün itibariyle biz muhtarlarımız, meclis üyelerimiz, zabıtamız ve vatandaşlarımızla birlikte alanı gözlemlemeye başladık. 23 Temmuz’a kadar bir faaliyet yoktu, 23 Temmuz’da alanda iş makinesi fark ettik. Orada bir nükleer kaynak var, hemen Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığını aradım, oradan bir yetkiliye ulaşmak birkaç saatimi aldı. Ulaşabildiğimde bir firmayı yetkilendirdiklerini, o firmanın alanı temizleyeceğini söylediler. Bu arada kaymakamlığın, zabıtanın, polisin ve muhtemelen de Valilik dahil hiç kimsenin haberi yoktu. Biz bu görüşmeleri yaparken firma yetkilileri apar topar belediyeye gelerek, ‘Biz yetki aldık, burayı temizleyeceğiz’ dediler. Tabi neden haberimiz olmadığını sorduk ve haftaya şirket yetkililerin gelerek bize bilgi vereceğini aktardılar” dedi.
“SORULARIMIZA ‘ŞİRKET SIRRI’ DİYEREK YANIT VERMEDİLER”
Konuya ilişkin hemen İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay ile irtibata geçen Işık, “Büyükşehir Belediye Başkanımız Cemil Tugay nezdinde bir toplantı gerçekleştirdik, firma yetkilileri, çevre örgütleri, bilim insanları da yer aldı toplantıda. Firma yetkililerine alanda nasıl biz çalışma yapılacağını sorduk, onlar da yine yetki aldıklarını, alanı temizleyeceklerini söylediler. Biz yöntem sorduğumuzda, bu nükleer atığın daha doğrusu kaynağın nasıl taşınacağını sorduğumuzda hemen hemen her soruda ‘Şirket sırrı’ diyerek sorularımıza yanıt vermediler” diye konuştu.
“İSTANBUL ÇEKMECE’YE TAŞINACAĞINI SÖYLEDİLER”
Alandaki atığın çıkartılması kadar taşınmasının da bilimsel yöntemlerle yapılması, insan ve çevre sağlığını tehdit etmemesi gerektiğine vurgu yapan Işık, “Buradan çıkacak hafriyatın İstanbul Çekmece’ye taşınacağını söylediler. Nasıl taşıyacaksınız, ne kadar sermayeniz var gibi sorularımız cevapsız kaldı. Bu iş düşük maliyetli bir iş değil, dünyada yerleşim yerinde bulunan nükleer atık kaynağı sadece bizde var, bunun dünyada başka örneği yok. Burası mahalle ortasında dünyadaki tek örnek. Biz bu alanın hassasiyetle, yetkili bilim insanlarının gözetiminde yapılması gerektiğini savunan bir ekibiz. Firma yetkilisi ise sadece ‘Biz burayı temizleyeceğiz’ diyor, nasıl temizleyeceğini bize anlatmadı.” İfadelerini kullandı.
“BİLİM HEYETİ DENETLESİN”
Söz konusu alanda sadece nükleer değil aynı zamanda kimyasal atık olduğuna da dikkat çeken Başkan ışık, çalışmanın kimyasal atığın olduğu alanda başladığını kaydederek, “İş makineleri çalışmaya devam etti ama nükleer atığın olduğu yerde değil. Orada 2 tür kaynak var, biri nükleer diğeri kimyasal. Şu an kimyasal atık olan alanda çalışma yapılıyor ve çevreye yayılan kötü kokular da oradan yayılıyor. Biz bu alanın bilim heyetiyle birlikte temizlenmesini talep ediyoruz, bu heyetin başında da Çevre Şehircilik Bakanlığı olabilir diyoruz. Biz yönetelim, siyaseten bize yazsın, insanlar bu işte bizi görsün diye bir amacımız yok. Tek amacımız o bölge halkının rahat nefes alabileceği, bilim insanlarının da ‘Evet bu alan temizlendi’ diyebileceği bir süreç istiyoruz. Buradan alınan atığın da insanlara zarar vermeden taşınacağının ve aktarımının yapılacağını denetleyecek bir komisyona ihtiyaç var. Bunları yapılan toplantılarda da dile getirdik. Siz bu atığı hangi koşullarda taşıyacaksınız, üstü açık damperli kamyonla götüremezsiniz, özel ambalaj gerekiyor. Buradan ne kadar atık alınıyorsa İstanbul’da ilgili merkeze o kadar atığın teslim edildiğini kontrol edecek bir heyete ihtiyaç var; bu atığın Manisa’da, Balıkesir’de, Bursa’da dökülmemesi gerekiyor. Maliyetli bir iş ve özel yöntemler gerekiyor” açıklamasında bulundu.
“BELKİ MAHALLENİN BOŞLATILMASI GEREKECEK”
Nükleer atık alanında karşılaşabilecek tehlikeleri de vurgulayan Işık, “Temizlerken nasıl temizlenecek? Ummadığınız bir tehlikeyle karşılaştığınızda insanların hayatını nasıl koruyacaksınız, o alanda çalışanların hayatını nasıl koruyacaksınız? Bunun için çalışanlara özel kıyafet verdik, deniliyor ama mahalle halkını nasıl koruyacaksınız? AFAD ya da devletin diğer kurumlarından bir destek aldınız mı, çünkü belki mahallenin boşaltılması gerekecek. Ne olduğunu şu ana kadar net olarak gören duyan kimse yok, tedirginliğimiz bundan” dedi.
“BAKANLIK KOMİSYON İÇİN ÇALIŞMA OLDUĞU BİLGİSİ VERDİ”
Sürecin şeffaf yürütülmesinin, bölge sakinleri ve kendisi için çok önemli olduğunu dile getiren Işık, “Büyükşehir Belediye Başkanımız Cemil Tugay’ın nezdinde Bakanlıkla iletişime geçildi. Belediye Başkanımız ve ekibi gerekli iletişimde bulundu. Şu an aldığımız haber bizim istediğimiz yönde bir komisyon kurulması için çalışmalar olduğu yönünde. Ancak resmi olarak bir komisyon kuruluyor, komisyonda da şunlar olacak diye bir bilgi gelmedi. Gaziemir’in belediye başkanı olarak ben de o komisyonda yer almayı tabi ki isterim, halkımızın, komşularımızın hangi koşullarda sağlıklı çevreye kavuşacaklarına ilişkin sürece müdahil olmak isterim. Beni katmazlarsa bu komisyona, alanın temizlenmesi iyi bir şekilde yapılsın, istiyorlarsa beni katmasınlar. Ancak bilim insanlarının, çevre insanlarının, hiç olmazsa Büyükşehir Belediyemizin içinde olması kaçınılmazdır. Tabi ki gönül ben de orada olayım, Kaymakamımız da olsun, Valiliğimiz, Çevre Şehircilik, Büyükşehir, dünyada kendini ispatlamış kıymetli bilim insanlarımız olsun istiyor. Hayrettin Kılıç Beyefendi, Amerika’da üniversitelerde nükleer konusunda dersler veriyor, çevreyle ilgili duyarlılığını bildiğimiz ve mesleki bilgisine güvendiğimiz Dr. Enver Yaser Küçükgül hocamız var. Bunlar bu işi yakından takip eden insanlar, böyle bilim insanlarımızın işin içinde olması bizim tek dileğimiz” diye konuştu.
“BU ÇALIŞMA ARTIK DURDURULAMAZ”
“Sizce bu alan bu defa temizlenecek mi?” sorusunu yanıtlayan Işık, “Burada 2007 yılından beri devam eden bir süreç var ve hep ceza kesilerek bırakılmış. Cezayla olacak iş değil, gördüğünüzde bertaraf edilmesi gerekiyordu. Şu anda eksik de olsa bir çalışma başladı ve ben bu çalışmanın artık durdurulamayacağı hissine kapıldım, çok da memnunum. Biz çalışmanın daha hızlı ve şeffaf olmasını istiyoruz” şeklinde konuştu.
“TEMİZLİĞİ YAPAN FİRMA ARSAYI ALMIŞ”
Gaziemir Belediye Başkanı Ünal Işık, temizleme işlemine başlayan firmayla ilgili sorulara ise, “Bize gelen temizliği yapacak olan firma yetkilisi ‘Ben burayı devraldım, arsa artık benim, ben kendi arsamı temizliyorum’ dedi. İlk duyduğumuzda biraz garip geldi ancak insan muhtemelen kendi işini daha iyi yapacaktır. Bu bizi rahatsız eden bir durum değil, arsayı satın almıştır, bize gösterdiği fotokopi kağıtlarından gördük mülkiyetin kendisinde olduğunu. Biz daha çok alanın sağlıklı şekilde temizlenmesini istiyoruz. Belediyemiz işin takipçisi” yanıtını verdi.
