GÜNDEME BAKIŞ - Kahramanmaraş Merkezli yaşanan ikiz depremin ardından, 21 aktif fay hattının üstünde bulunan, 2020 yılı Kasım ayında Sisam Adası'nda meydana gelerek Bayraklı'da 117 kişinin hayatını kaybettiği İzmir'in depreme dayanıklılığı da tartışmaların odağındaki yerini aldı. İzmir Valiliği İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü, İl Afet Risk Azaltma Planı kapsamında, İzmir'in depremselliğine yönelik 2009 - 2020 yılları arasında yaşanan depremlerin analizi, kentin kritik noktaları ve bu noktalara yönelik önemli bilgiler yer aldı.
TSUNAMİ RİSKİNE DİKKAT ÇEKİLDİ
Kent için hazırlanan ve kentteki 21 ayrı diri fay hattına dikkat çeken rapora göre 23 ilçede risk görülürken kıyı bölgelerde ise tsunami riskine dikkat çekildi. Farklı senaryolara yer verildiği raporda; 6 ve üzeri şiddetinde depreme yol açabilecek fayların Konak, Bayraklı, Bornova, Buca ve Karabağlar başta olmak üzere pek çok ilçede yıkıcı etki yaratacağı vurgulandı. Rapordaki senaryolara göre, İzmir fayı üzerinde meydana gelecek ve kent merkezinde hissedilecek 6.6 büyüklüğündeki olası bir depremin Bayraklı, Bornova, Buca, Çiğli, Foça, Gaziemir, Güzelbahçe, Karabağlar, Karaburun, Karşıyaka, Kemalpaşa, Konak, Menderes, Menemen, Narlıdere, Seferihisar, Torbalı ve Urla gibi ilçeleri doğrudan etkileyeceği belirtildi. Yapı yaşı 30 ve üzerinde olan binaların (bazılarının) 6.9 ve üzeri şiddetindeki depremde yıkılacağına ilişkin bilimsel tespitlerin de yer aldığı raporda ayrıca, olası büyük İzmir depreminde konutlar ile birlikte, kamu kurumları, hastaneler, okullar tehdit altında görülürken, arama kurtarma ve sağlık hizmetleri, barajlardaki hasar nedeniyle su temini, ulaşım, doğalgaz ve enerji gibi altyapı hizmetleri de kesintiye uğrayacak. Yine rapora göre, toplam İzmir nüfusunun 3 milyon 788 bini yaşanacak afetten doğrudan etkilenecek. Risk altında olmayan ve 500 bine yakın yurttaşın yaşadığı Ödemiş, Kiraz, tire, Beydağ, Kınık Selçuk, Bayındır gibi ilçelerin ise afet tehdidi altında olmayan alanlar olduğu tespit edildi. Raporda kentin merkezinde bulunan Kızlarağası Hanı, tarihi Asansör, Saat Kulesi ve teos Antik Kenti gibi kültür varlıklarının da yıkım tehdidi altında olduğu hatırlatıldı.
SENARYOLAR YER ALDI
Tuzla Fayı Zarar Görebilirlik Analizlerinde şöyle denildi:
“İzmir İlini etkilemesi olası deprem senaryosu olarak hazırlanan Tuzla Fayı Mw=6.7 depremi AFAD-RED analizleri irdelendiğinde İzmir kent merkezi olasılıkla bu depremi VIII (Yıkıcı) ve IX (Şiddetli) şekilde hissedecektir. Deprem sırasında İzmir kent merkezinde yoğunlukla 400 gal ve üzerinde PGA değerleri, 60 cm/sn ve üzerinde PGV değerleri oluşacaktır. Kent merkez ilçelerinden Konak, Bayraklı, Bornova, Karabağlar, Gaziemir ve Buca İlçelerinde bazı okullar, emniyet tesisleri, itfaiye tesisleri, hastaneler ve kamu kurumlarının hizmet verebilme olasılığı orta olarak hesaplanmıştır. Muhtemel konut yıkımlarının en fazla gözleneceği ilçeler sırasıyla Karabağlar, Buca, Konak, Gaziemir, Seferihisar, Bornova, Balçova ve Bayraklı İlçeleridir. Bununla beraber İzmir İli çevre yolunun Gaziemir, Balçova segmentlerinde deprem sonrasında hizmet verebilme olasılığı orta olarak hesaplanmıştır. Deprem sonrasında İl genelinde su ve doğalgaz hatlarının hizmet verebilme olasılığı yüksektir”
İZMİR FAYI
İzmir Fayı Zarar Görebilirlik Analizleri:
“İzmir İlini etkilemesi muhtemel en kötü deprem senaryosu olarak hazırlanan İzmir Fayı Mw=6.6 depremi AFAD-RED analizleri irdelendiğinde İzmir kent merkezi olasılıkla bu depremi IX (Şiddetli) ve X (yoğun) şekilde hissedecektir. Deprem sırasında İzmir kent merkezinde yoğunlukla 500 gal ve üzerinde PGA değerleri, 80 cm/sn ve üzerinde PGV değerleri oluşacaktır. Kent merkez ilçelerinden Konak, Bayraklı, Bornova, Karabağlar ve Buca İlçelerinde bazı okullar, emniyet tesisleri, itfaiye tesisleri, hastaneler ve kamu kurumlarının hizmet verebilme olasılığı düşük olarak hesaplanmıştır. Muhtemel konut yıkımlarının en fazla gözleneceği ilçeler sırasıyla Konak, Karabağlar, Buca, Bornova, Bayraklı ve Balçova İlçeleridir. Bununla beraber İzmir İli çevre yolunun Bornova, Narlıdere ve Çiğli bölümlerinde deprem sonrasında hizmet verebilme olasılığı orta olarak hesaplanmıştır. Deprem sonrasında İl genelinde su ve doğalgaz hatlarının hizmet verebilme olasılığı yüksektir”
Hazırlanan planda şu bilgilere yer verildi:
730 KONUT ETKİLENDİ
İzmir'de 2009-2020 yılları arasında meydana gelen afet olaylarında; 131 deprem meydana geldi. 2017 yılında meydana gelen depremden 4 konut, 2020 yılında yaşanan depremden ise 730 konut etkilenirken 117 vefat olayı yaşandı.
"İZMİR'İN DEPREM TEHLİKESİ YÜKSEK"
AFAD Deprem Dairesi Başkanlığınca hazırlanarak 2019 yılında yayınlanan Türkiye Deprem Tehlike Haritası incelendiğinde; İzmir il genelinde ivme değerlerinin ve deprem tehlikesinin yüksek olduğu, ilin kuzey kesimindeki Bayındır, Beydağ, Kiraz, Ödemiş ve Tire İlçelerinde ise deprem tehlikesinin orta/yüksek olduğunun gözlemlediği kaydedildi.
İZMİR'İN DEPREM TARİHÇESİ
17 Ekim 2005 Pazartesi günü İzmir'in yakın güneybatısında (Urla-Seferihisar) saat 8:45’te 5.7 büyüklüğünde bir deprem meydana gelmiş ve ana şoku izleyen dört saat içerisinde çok sayıda artçı deprem oluşmuştur. Bu depremleri saat 12.46’da 5.9 ve 12:55’te 5.6 büyüklüğündeki 2 büyük şok daha izlemiştir.
"BAYRAKLI'DA 8 ŞİDDETİNDE HİSSEDİLDİ"
30 Ekim 2020 Saat:14:51'de merkez üssü Ege Denizinde, Seferihisar açıkları ile Sisam Adası arasında meydana gelen 6.6 büyüklüğündeki deprem AFAD verisine göre deprem 70 kilometre uzaklıktaki Bayraklı İlçesinde 8 şiddetinde hissedilmiş, çok sayıda bina ağır/orta hasar görmüş, 8 bina da yıkılmıştır. Bu deprem nedeniyle 117 vatandaşımız hayatını kaybetmiştir. 27 ilçede 752 Yıkık/Ağır Hasarlı konut tespit edilmiştir.
"TSUNAMİYE NEDEN OLDU"
30 Ekim 2020 depremi nedeniyle oluşan tsunami, Türkiye Ege Bölgesi kıyılarının kuzeydoğu kısmındaki Çeşme-Alaçatı’dan güneydoğu kısmındaki Gümüldür bölgesine kadar olan alanı etkilemiştir. Saha incelemelerinden elde edilen bulgular ve görgü tanıklarının anlattıklarına göre en fazla etkilenen bölgeler; deprem merkez üssünden kuzey yönde 30 kilometre uzaklıkta olan Sığacık Teos Marina, Sığacık Körfezi ve Akarca bölgeleridir. Sığacık Körfezi kıyılarında su baskın mesafesi en çok 415 metreye ulaşmış, balıkçı barınağında 20 tekne batmış, 1 kişi tsunaminin güçlü akıntı etkisine karşı koyamamış ve hayatını kaybetmiştir.
"KUVVETLİ ZAYIF YER HAREKETİ SİSTEMLERİ KURULDU"
Meydana gelecek bir depremden hemen sonra, depremlerin niceliği ve niteliği konusunda yöneticileri ve halkı en doğru bir biçimde bilgilendirmenin ve afet sonrası müdahale ve iyileştirme çalışmalarını yönlendirmenin sismik ağlar üzerinden yapılması amacıyla, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı bünyesinde ulusal ölçekte Kuvvetli ve Zayıf Yer Hareketi Sistemleri (USAG) kurulmuştur.
"44 ADET DEPREM GÖZLEM İSTASYONU BULUNUYOR"
İlde Toplam 44 Adet Deprem Gözlem İstasyonu Mevcuttur. Bunlardan 34 adedi Türkiye Ulusal Kuvvetli Yer Hareketi Gözlem Ağı İstasyonu, 8 adedi Geniş Bant Deprem Gözlem İstasyonu (Zayıf Yer Hareketi Deprem Kayıt İstasyonu), 2 adedi Geniş Bant Deprem Gözlem İstasyonu (Derin Kuyu Deprem Kayıt İstasyonu)’dur.
"KENTSEL DÖNÜŞÜM İVEDİLİKLE YAPILMALI"
Jeolojik ve sismolojik veriler göz önüne alındığında İzmir ilini etkileyecek çok sayıda fay bulunmaktadır. 1999 yılından önce yapılan yapıların çokluğu ve bu yapıların büyük bir kısmının depreme dayanıklı olmadığı tahmin edildiğinden ve zemin durumu da düşünüldüğünde, İzmir İli için ivedilikle kentsel dönüşüm çalışmalarının tamamlanması ve yapıların depreme dayanıklı hale getirilmesi gerekmektedir. İzmir İlinde 30 Ekim 2020 tarihinde meydana gelen deprem afeti nedeniyle kentsel dönüşüm çalışmaları ile 7269 sayılı Kanun kapsamında hak sahipliği, yer seçimi ve yeni konut yapımı çalışmalarına başlanmıştır. Ayrıca kamu kurum ve kuruşlarına ait her türlü yapı ve tesisin depreme dayanıklı hale getirilmesi için güçlendirme veya gerekli görülmesi halinde yeniden inşa edilmesi çalışmaları ilgili kurumlarca yürütülmektedir.
"TEK KATLI ACİL DURUM BİNASI"
İZMİRGAZ A.Ş.’ne ait yeni idari bina Deprem Yönetmeliğine uygun ve ekstra güçlendirme ile güvenli bir merkez bina oluşturulmuştur. İZMİRGAZ şebeke yönetimi ve ölçümü birimleri ve 187 Acil Ana Kumanda Merkezlerinin deprem veya tabii bir felaket anında daha güvenli bir yerde hizmet vermelerini sağlamak adına tek katlı Acil Durum Hizmet Binası (prefabrik yapı) imal edilmiş olup, kısa süre içerisinde hizmete girmesi planlanmaktadır. (İZMİRGAZ A.Ş., 2021)
"HAVAALANI BİNALARI GÜÇLENDİRİLDİ"
DHMİ İzmir Adnan Menderes Havalimanı Başmüdürlüğü tarafından 2016-2017 yılları arasında, havalimanı ve bağlı radar istasyonlarında resmi hizmet binaları dahil 14 adet binanın güçlendirme işlemleri yapılmıştır. Ayrıca bu kapsamda, 4 adet binanın yerine de yeni bina yapılmaktadır. Havalimanında 2008 yılından önce yapılmış olan tüm binalar için mevzuatlar kapsamında Güncel Deprem Performans Analizi yapılması için çalışmalar devam etmektedir. (DHMİ İzmir Adnan Menderes Havalimanı Başmüdürlüğü, 2021)
"SAĞLIK TESİSLERİ GÜÇLENDİRİLDİ"
İzmir İl Sağlık Müdürlüğünce afetlerde kesintisiz hizmet verebilmek amacıyla sağlık tesislerinin güçlendirme ve yeniden yapım çalışmaları yürütülmüştür. (İzmir İl Sağlık Müdürlüğü, 2021)
"ULAŞIMIN SEKTEYE UĞRAMAMASI İÇİN YOLLAR PROJELENDİRİLDİ"
Karayolu ağında bulunan yolların (köprü, viyadük ve tüneller de dahil olmak üzere) imalatı ve inşası İzmir Karayolları II. Bölge Müdürlüğü tarafından doğal afetlerde zarar görmemesi ve ulaşımın sekteye uğramaması için teknik şartname ve yönetmeliklere uygun olarak projelendirilmiştir. (Karayolları 2. Bölge Müdürlüğü, 2021)
"HASARLI İBADETHANELER KAPATILDI"
İlde bulunan 1914 camiden, 30 Ekim 2020 depremi sonrasında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğünce yapılan tespitler sonrasında ağır hasarlı olduğu bildirilen, 24 adedi ibadete kapatılarak önlem alınmıştır. (İzmir İl Müftülüğü, 2021)
"ENERJİ ÇALIŞMALARI YAPILDI"
Enterkonnekte sistemden enerji alan tüketicilerin çalışma rejimleri birbirinden farklı olduğu için değişik zamanlarda değişik güçlerde enerji çekilmektedir. Özellikle akşam saatlerinde aydınlanma ihtiyacı ile birlikte ulusal enerji ihtiyacımız en üst seviyelere ulaşmaktadır. Bu saatlerdeki ani yük ihtiyacının kesintisiz karşılanabilmesi için kısa sürede devreye girerek enerji üretebilen santrallere ihtiyaç duyulmuştur. İlde ayrıca Aliağa İlçesindeki PETKİM Petrokimya Holding A.Ş., TÜPRAŞ Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. İzmir Rafinerisi, HABAŞ Sınai ve Tıbbi Gazlar İstihsal Endüstrisi San. ve Tic. A.Ş., İzmir Demir Çelik Sanayi A.Ş. vb. çok sayıda endüstriyel ve sanayi tesislerinin enterkonnekte sistemlerinde afet veya acil durum nedeniyle kesinti olması durumunda enerji ihtiyacını karşılamak üzere EÜAŞ tarafından “Aliağa Termik Santrali (Aliağa Kombine Çevrim Santrali ve Gaz Türbinleri)” kurulmuştur. Santralde 2 adet 20kW. gücünde dizel jeneratör ve jeneratöre ait projektör mevcuttur. (EÜAŞ Elektrik Üretim A.Ş. Aliağa Kombine Çevrim Santrali ve Gaz Türbinleri İşletme Müdürlüğü, 2021)