Hale Halime ERDOĞAN / GÜNDEME BAKIŞ - (Özel Haber) İzmir körfezinde yaşanan kirlilik ve balık ölümleri kapsamında, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İzmir İl Müdürlüğü, rapor hazırladı. Raporun ayrıntılarına GÜNDEME BAKIŞ ulaştı
İzmir körfezinin sorunları, kirletici kaynakları ve çözüm önerilerinin yer aldığı raporda tesislerinden, derelere varana dek önemli bilgiler yer aldı.
“ÇAMUR BİRİKİNTİSİ FAZLA, DİP TARAMA DÜŞÜK”
İl Müdürlüğünün dosyasının ilk bölümünde “İç Körfeze Ait Bilgiler” başlığıyla şu ifadelere yer verildi:
"İç körfez kıyı uzunluğu yaklaşık 50 kilometredir. Yüzey alanı 960 kilometrekaredir. İç, orta ve dış körfez olarak 3’e ayrılıyor. İç körfeze açılan 7 adet dere ve çay çıkışı mevcuttur. Çiğli ve Güneybatı atıksu arıtma tesislerinden çıkan arıtılmış sular körfeze dökülmektedir. Atatürk OSB arıtma çıkışı dereler aracılığıyla iç körfeze dökülmekte ve bu arıtma çıkış suları SAİS (Sürekli Atıksu İzleme Sistemi) ile izlenmektedir. Körfezde çamur birikintisi fazla miktarda olup günümüze kadar yapılan dip tarama miktarı çok düşük seviyede"
KÖRFEZİ KİRLETEN BAŞLICA ETMENLER:
Raporda; İzmir körfezinin kirliliğinin başlıca kaynakları olarak; Kentsel OSB Atıksu Arıtma Tesisleri, körfezde yıllarca birikim yapan dip çamuru, kanalizasyon sistemine yapılan kaçak deşarjlar, küçük dere yataklarının getirdiği kirlilikler sayılırken, körfezin kirlilik düzeyiyle ilgili şunlar kaydedildi:
NUMUNE ALIMLARI GERÇEKLEŞTİ
Toplu balık ölümleri ve kötü koku sorunu 20 Ağustos 2024 tarihi ile oluşum göstermiştir. Sorunun kaynağının tespitine ve çözümüne yönelik il müdürlüğümüzce; Çiğli Kentsel Atıksu Arıtma Tesisi ile Güneybatı Atıksu Arıtma Tesisi çıkış sularından, 7 dere ve Atatürk OSB ile Kemalpaşa OSB atıksu arıtma tesisi çıkış sularından, körfez içinde yer alan farklı noktalardan hem Bakanlığımızca hem de yetkilendirilmiş laboratuvar ile deniz suyu numune alımları gerçekleştirildi
ÇİĞLİ’DE KATI MADDE PARAMETRESİ LİMİT DEĞERİN 4 KATI
Analiz değerlendirmeleri kapsamında; 23 Ağustos tarihinde Çiğli ATT alınan numunenin analiz sonucunda da katı madde parametresinin limit değerin yaklaşık 4 katı olarak ölçülmüş olup, diğer parametreler limit değerlerin altındadır.
GÜNEYBATI’DA FOSFOR VE KATI MADDEDE LİMİT AŞIMI
Güneybatı ATT’den alınan numunenin analiz sonucunda da Askıda Katı Madde ve fosfor parametrelerinin limit değeri aşmış olup, diğer parametreler limit değerin altındadır.
AMONYAK OLMASI GEREKENDEN 50 KAT FAZLA
Yapılan deniz suyu analizlerinde amonyak parametresinin deniz suyunda olması gereken sınır değerin yaklaşık 50 kat üzerinde olduğu tespit edilmiştir.
VERİLER KÖTÜ
Balık ölümlerinin yaşandığı tarihte İzmir iç körfezde su kalitesinin tespit edilmesi amacıyla İzBB tarafından 21 – 23 Ağustos tarihlerinde liman bölgesinde çeşitli derinlik ve açıklardan deniz suyu numuneleri alınmıştır. Yapılan ölçümlerde çözünmüş oksijen konsantrasyonlarının ilgili mevzuatta Ege Denizi için 6 miligram / 1 değerinin iyi olarak kabul edildiği dikkate alındığında, söz konusu parametre değerinin 0 – 1,8 miligram / 1 aralığında olduğu görülmektedir.
SON 3 YIL ORTALAMASININ 2 KATI
TÜBİTAK – MAM araştırma gemisiyle körfezde yapılan incelemede, Denizlerde Bütünleşik İzleme Programı kapsamında belirlenen nokta (SW!) ile ilave 2 noktada izlemeler yapılmıştır. İzleme sonuçlarına göre, iç körfezin açıklarında Liman Bölgesine göre daha iyi olmakla birlikte yine de oldukça düşük çözünmüş oksijen konsantrasyonu değerleri izlenmiştir. Klorofil-a değeri, alık ölümlerinin yoğun olarak görüldüğü Bayraklı Bölgesinde (Ek 1 noktası) hipertrofik seviye sınır değerinin yaklaşık 3,5 katı ölçülmüştür. Yine bu değer, Konak açıklarında (SW1 noktasında), son 3 yıl ortalamasının 2 katı olarak ölçülmüştür.
2020 SONRASINDA KİRLİLİK CİDDİ ARTIŞ GÖSTERDİ
İzBB tarafından yapılan inceleme sonuçlarına göre, kirlilik parametrelerinin özellikle 2020 yılı sonrasında ciddi artış gösterdiği görülmektedir.
ATIKSU ARITMA TESİSLERİNE AİT BİLGİLER
İzmir il merkezinde yaşayan yaklaşık 3 milyon nüfusun atıksuları Büyük Kanal Projesi kapsamında 2002 yılında yapılan 62 kilometrelik ana kuşaklama hattı ile Narlıdere İlçesinden başlayarak tüm körfezi dolaşıp Çiğli AAT’ye ulaşmaktadır. 605 bin metreküp / gün kapasiteye sahip Çiğli AAT’nin mevcut 3 fazının revizyon çalışmalarına 2023 yılında başlanmış ve 2024 yılında tamamlanmıştır. Tesise halihazırda kapasitesinin üzerinde atıksu gelmekte olup, kapasitesinin 820 bin metreküp / gün’e çıkartılmasına ilişkin çalışmaların yaklaşık 6 ay sürmesi öngörülmektedir.
DENİZ SIĞ
25 Ağustos tarihinde denizde yapılan izleme çalışmaları sırasında iç körfezin en derin yerinin, sadece orta hat üzerinde 17 metre derinlikte olduğu, kıyıya yaklaştıkça hızla sığlaştığı, kıyılarda yüksek miktarda malzeme biriktiği görülmüştür.
DERELER EN BÜYÜK KİRLİLİK KAYNAĞI
Körfezin söz konusu sığ durumunun su sirkülasyonunun oldukça sınırlandığı ve kentsel atıksu baskısı ile derelerle taşınan sediman ve kirliliği artıran en önemli etkenler olduğu değerlendirilmektedir.
KÖRFEZİN AKINTI VE DERİNLİK DURUMU
Dip tarama malzemesinin çevresel yönetimi yönetmeliği Ocak 2020 öncesinde TCDD tarafından toplamda 400 bin metreküp tarama yapılmıştır. Toplam yapılacak miktar 22 milyon 150 bin metreküptür. Yönetmelik sonrasında TCDD tarafından herhangi bir dip tarama uygunluk belgesi talebi bulunmamaktadır.
İZSU’YA TARAMA BELGESİ VERİLDİ
Derelerin körfeze mansaplandığı alanlarda yapılacak taramalar ile körfezin kuzey aksında açılacak sirkülasyon kanalı taraması işi 24 milyon 840 bin metreküp için İZSU tarafından gerçekleştirilecektir. İZSU Genel Müdürlüğünce Bakanlığımıza sunulan 3 adet dip tarama çevresel yönetim planı için uygunluk belgesi verilmiştir. Malzeme E3-İzmir boşaltım alanına boşlatılacak şekilde uygunluk belgesi verilmiştir.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Raporda; çözüm önerileri ile ilgili şunları sıralandı:
Bilim kurulu oluşturulması. Körfezdeki akışın sağlanması için atıksu deşarjlarının oluşturduğu dip çamurlarının dip tarama yapılarak temizlenmesi. Akıntı sistemini hızlandırmak için topuk bölgesine tarama yapılması. Navigasyon – sirkülasyon kanalı projesi kapsamında planlanan dip tarama çalışmalarından sirkülasyon kanalı kısmının ivedilikle gerçekleştirilmesi. İç körfeze aeratör kurulması. Çiğli ATT’nin kapasitesinin artırılması, sürekli atıksu izleme sisteminin çalıştırılması. Çiğli ATT’nin deşarj noktasının körfez içinden körfez dışına taşınması. Çiğli ATT’nin atıksu deşarj suyunun körfeze deşarjı yerine alternatif kullanım alanlarının belirlenmesi. Tuzla bölgesindeki iskelenin, su sirkülasyonuna engel olup olmadığına ilişkin çalışma yapılması. Derelerin yanlarına kuşaklama kollektörleri yapılarak büyük kanal projesi kapsamındaki ana kuşaklama kanalına bağlanması. Kanalizasyon sistemi bulunmayan yerlerde ve ilçelerde atıksu arıtma tesisleri kurulması veya kanalizasyon sisteminin yenilenmesi ve ayrık sisteme geçilmesi.
